“Gerekli olgunluğa erişmiş, olgun, kâmil” olarak tanımlanan ‘yetkin’ kelimesinin topluma entegresi için aile üzerinden konuşulması gerekiyordu. Bireylerin yaşamı öğrenme ve uygulama noktasında ilk eğitim yeri olan aile ve ilk eğitmenleri anne-babalar bu gelişimde büyük rol oynuyor. Bu gelişim bir süreç ve öğrenme dizisi içeriyor. Eşlik eden yardımcılar olması gerekiyor çünkü hemen öğrenilecek beceri değil yetkinlik. İşte “Yetkin Ebeveynlik” kitabı hem toplumun hem de ailenin gelişim sürecine çok değerli katkılar sunacak bir gelişim eşlikçi/destekçisi olarak karşımıza çıkıyor.
Yeni Aile Yayınları “Küçük Dokunuşlar Büyük Sonuçlar Dizisi” projesinde 2023 yılında ilk eserini yayınladı: Yetkin Ebeveynlik. Kitabın ilk sayfasında yayınevinin mutluluğunu ifade ettiği bir yazı bizi karşılıyor.. Peki, bu mutluluğun içerisinde ne var?
10 farklı yazarın, 10 farklı konuyu işlemesinden oluşan 10 farklı değerli bölüm/konu başlığı… Ebeveyn, sınırlar, mahremiyet, sorumluluk, özgüven, regülasyon, cinsel konular ve sanatla tamamlanan bölümler var. Bu bölümlerin özünü oluşturan ise Çocuk ve Yetkinlik…
Kitapta Mehmet Teber Yetkin Ebeveynlik yazısıyla kıymetli bilgilerini bize aktarıyor. Yazısında Yetkin kelimesinin TDK tanımıyla özdeşi oluşturarak ebeveynlik tutumlarına değiniyor. Peki çocuğu yetiştirme aşamasında kişiyi yetkin ebeveyn yapan konu başlıkları neler?
1) Sınırlar: Çağla Tuğla Selverlioğlu kitapta çocuklar ve sınırlar bölümünde sınırların öneminden bahsederken “Sınırların her bireyin gelişimin önemli rol oynayan pozitif bir süreç” olduğundan bahsediyor. “Sınır koyma; çocuğun kendi varlığını diğerlerinden ayırt etmeyi, haklarının nerede başlayıp bittiğini anlamasını sağlar.” diyor.
2) Duygular: Kitabın içerisinde ebeveynlerin ve toplumun etki eden bireylerin bir diğer gelişim eşlikçisinin duygular olduğunu altını çizen Gökçe Gül, yazısına duyguları tanımlayarak başlıyor. Çocukların duyularını nasıl ifade ettiğini ve onların nasıl anlaşılacağını belirterek devam eder. Duygularımızın büyüme ve gelişme, hayatta kalma, farkındalık seviyesine, dikkat ve motivasyona, öğrenmeye etkilerinden bahsediyor. Bu bileşenler hayatın kendisini temsil eder.
3) Mahremiyet: “Bir kavramın önemini bilmek, o kavramın bilincine sahip olmanın ilk aşamasıdır.” Diyor Talha Tolunalp. Özeli tanımanın, özel sınırları yakalamanın da adıdır mahremiyet. Çocukların ve toplumun yetkinleşmesi için konuşulması, okunması, öğrenilmesi gereken yaşantı eşlikçisidir.
4) Sorumluluk: Sınırlar olgunlaşmanın ben halini temsil ederken, sorumluluk ben’in niteliklerini keşfetmemizi sağlar. Cihan Çelik kitapta bağımsızlaşma aşamalarında sorumluluğun değerinin daha da arttığından bahseder.
5) Özgüven: Sorumluluklarla beraber doğan bir diğer yetkinlik eşlikçisi; Özgüven. Elif Berra Çiftçi kitapta “Özgüven kişinin kendine yönelik olumlu duygu beslemesi ve kendi kapasitesine inancı olarak tanımlanabilir.” Diyor.
6) Regülasyon: Öğrenirken, büyürken ve dahi güzelleşirken her dönüşüm önce dengesizlik tehlikesiyle başlar ve dengeyi yakalamayı yakalamaya çalışır. Denge için düzenleme becerisi gerekir. Bireylerin, çocukların ve toplumların olgunlaşma süreci de böyledir. Kitapta da bahsi geçtiği üzere regülasyon; duyguların, duyuların ve davranışların kontrol edilebilmesi, bireylerin kendini yönetebilmesidir. Çağla Begüm Yüce bu regülasyon sürecinin çocuk özelindeki dinamiklerinden bahsediyor Yetkin Ebeveynlik’te. Ve yıldızlanası bir cümle ekliyor: “… Ne hissettiğinin farkına varması, sağlıklı bir duygusal baş etme için ilk adımdır.
7) Cinsel konular: “Doğru zamanda, doğru biçimde ve yeteri kadar verilmiş bilgi çocuğun kendini, bedenini ve cinsiyetine verdiği anlamı şekillendirmede önemlidir. “ diyor Esra Büyücek.
8) Oyun: Anne karnında başlayan bir keşfediş; oyun. Zamanla bize kendimizi tanıtan, yaşamı deneyimlememizi sağlayan bir araç. Özgüven, sorumluluk alma bilincini, iletişimi geliştiren, keyifli anları destekleyen çoğaltan anı aracı. Duygu Olgaç’a göre çocuk olgunlaşırken olumlu duyguları açığa çıkar. “Birlikte gülmek ve eğlenmek stresi ve travmayı hayattan uzak tutar.” Diye de ekliyor Olgaç.
9) Ve Sanat: Ebeveyni yetkinleştiren diğer bir eşlikçi de yaratıcı düşünceyle beraber sanat. Öce yaşama sanatından bahsediyoruz. Sonrada sanatın içindeki sanatlardan. Yeryüzü renk renk boyanmış ritimlerin bütünü. Ve ebeveynler sanatı ne kadar yaşamın içine entegre edebiliyorsa, bütünü algılıyor ya da anlamlandırabiliyorsa o kadar yetkin ebeveynlik özelliklerine erişiyor. Yapılan çalışmalar bize çocuğun dünyasına girebilen ebeveynlerin ebeveynlik doyumunun da daha yüksek olduğunu gösteriyor. Sanat o dünyaya girişin en etkili yollarından biri.
Bu 9 konu başlığı bize Yetkin Ebeveynliğe götürüyor. Çocuğu anlamak için gerekli 10 konuyu herkesin anlayabileceği yalın bir dille, gerçekçi bilgelerle donatan kitap okurlarına akış kolay bütünü temsil eden genel etkili yetkin ve olgun ebeveynliğin tablosunu resmediyor bize.
Tüm okurlara keyifli bilgi edinimleri dileğiyle…